გამოძიებამ, რომელიც აჩვენებს, თუ როგორ დასრულდა ევროპული პლასტმასის ნარჩენების გადაზიდვა ევროკავშირის გარეთ, რათა “გადამუშავდეს”, ნაგავსაყრელზე აღმოჩნდა მსოფლიოს მეორე მხარეს, ბოლო ორი წლის განმავლობაში გახდა სათაურები. ამან გამოავლინა, თუ როგორ მოქმედებს ევროპაში პროდუქტები და შეფუთვა და მის მიერ წარმოქმნილი ნარჩენები გავლენას ახდენს თემებზე და გარემოზე სხვა რეგიონებში, მაგალითად სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიაში.
ჩინეთის გადაწყვეტილებით, 2018 წელს პლასტმასის უმეტესი ნაწილის იმპორტი მკაცრად შეიზღუდა, რასაც 2021 წელს სრული აკრძალვა მოჰყვა და ბაზელის კონვენციის პლასტიკური ნარჩენების შესწორებები, რომელიც მოითხოვს ნარჩენების მიმღები ქვეყნების წინასწარი ინფორმირებულობის მიღებას, ევროკავშირს არჩევანის წინაშე არ დარჩენია. საკუთარი პასუხისმგებლობები.
როგორ შეუძლია ევროკავშირს მოახდინოს პლასტიკური ნარჩენების მართვა მის ტერიტორიაზე და ევროკავშირის ცირკულარული ეკონომიკის დღის წესრიგის შესაბამისად? მოკლედ, ევროკავშირმა ჯერ ყურადღება უნდა მიაქციოს მის მიერ გამოყენებული და ნარჩენების პლასტმასის შემცირებას.
ძალიან დიდი ხნის განმავლობაში, პლასტმასის კრიზისის მოგვარება მხოლოდ სიცოცხლის ბოლომდე განხორციელებული პერსპექტივით ხდებოდა, როდესაც ვცდილობდი აღმოჩენილიყო ტექნიკური გადაწყვეტილებები პლასტმასის სწორად დამუშავების შემდეგ, როდესაც ის ნარჩენები გახდებოდა. ეს ვერ მოხერხდა და სანამ ჩვენ არ შევცვლით ჩვენს აზროვნებას, ის გაგრძელდება მარცხი ორი ძირითადი მიზეზის გამო. პირველ რიგში, მხოლოდ პლასტიკური ნარჩენების დამუშავებაზე ფოკუსირებით, გამოირიცხება ყველა უარყოფითი ზემოქმედება მოპოვებასთან, წარმოებასთან და გამოყენებასთან, მათ შორის სათბურის გაზების ემისიებს, ტოქსიკურ გამონაბოლქვებსა და მიკროპლასტიკურ დანაკარგებს. მეორეც, ტექნიკური, სიცოცხლის ბოლოს მიღწეული გადაწყვეტილებები ვერ ანაზღაურებს მუდმივად მზარდ პლასტმასის წარმოებას და მოხმარებას. დღეს, მატერიალური მოპოვება ორჯერ სამჯერ უფრო სწრაფად ვითარდება, ვიდრე გადამუშავება.
ევროკავშირი წელიწადში 25 მილიონ ტონაზე მეტ პლასტმასის ნარჩენს აწარმოებს, საიდანაც მხოლოდ 30% გადამუშავდება (მათ შორის, რაც ევროკავშირის გარეთ ხდება გადამუშავების მიზნით). ევროკავშირი მიზნად ისახავს ევროპაში დახარისხებისა და გადამუშავების შესაძლებლობების ოთხჯერ გაზრდას, ამ პროცესში სამუშაო ადგილების შექმნას. ცალკეული შეგროვებისა და შემდგომი მექანიკური გადამუშავების ინფრასტრუქტურის გაზრდა ძალიან საჭიროა. მიუხედავად ამისა, ეს არ იქნება საკმარისი; გადამუშავების გაუმჯობესებული და კარგად შესრულებული ინფრასტრუქტურა კი ვერ შეასრულებს პლასტმასის წარმოების ტემპს. ამიტომ, პირველ რიგში, ევროკავშირმა უნდა ფოკუსირება მოახდინოს მის მიერ წარმოებული პლასტიკური ნარჩენების შემცირებაზე, დაწყებული ერთჯერადი პლასტმასით. ერთჯერადი პლასტმასიდან და ერთჯერადი პროდუქტიდან საერთოდ მოშორების, ისევე როგორც ზედმეტი შეფუთვის მოსაგვარებლად, უნდა განხორციელდეს საკანონმდებლო ზომები.
მეორეც, ევროკავშირმა უნდა მიიღოს მკაცრი ზომები, რომლებიც ხელს შეუწყობს პროდუქციის გადაკეთებას. პლასტიკური ნაწარმისა და შეფუთვის დიდი ნაწილი ამჟამად არ არის შექმნილი გადამუშავებადი, კიდევ უფრო ნაკლებია, რომ არსებული ინფრასტრუქტურის გადამუშავება მოხდეს. კიდევ უფრო ნაკლებიც განკუთვნილია მრავალჯერადი გამოყენებისათვის. ამრიგად, ევროკავშირმა უნდა უზრუნველყოს, რომ მხოლოდ პროდუქტებს, რომლებიც მდგრადია დიზაინის საშუალებით, ევროკავშირის ბაზარზე შესვლა, მაგალითად, ისეთი პროდუქტები, რომლებიც გამძლეა, მრავალჯერადი გამოყენებადია (რამდენადაც საჭიროა), საშიში ნივთიერებებისგან თავისუფალი ან გადამუშავება სიცოცხლის ბოლოს. რადგან წრიული პროდუქტები და ცირკულარული სისტემები ერთი და იგივე მონეტის ორი მხარეა ცირკულარული ეკონომიკის მისაღწევად, ევროკავშირმა უნდა დანერგოს შესაბამისი სისტემები და ინფრასტრუქტურა, რათა გრძელვადიანი და მრავალჯერადი გამოყენებადი პროდუქტები გახდეს ნორმა. ეს მოიცავს დეპოზიტების დაბრუნების სქემებს (ძირითადად ხელახლა გამოსაყენებლად, მაგრამ აგრეთვე გადამუშავებასაც), გაერთიანების სისტემებს და ფინანსურ წახალისებას მრავალჯერადი გამოყენების პროდუქტებისთვის.
მესამე, როდესაც პლასტიკური ნარჩენების თავიდან აცილება შეუძლებელია (თუნდაც გამძლე და მრავალჯერადი გამოყენებადი პროდუქტები სიცოცხლის ბოლომდე აღწევს ერთ წერტილს), უნდა არსებობდეს სწორი სისტემა და ინფრასტრუქტურა, რაც შეიძლება მეტი დამუშავება და აღდგენა. ეს უნდა მოხდეს როგორც ევროპულ, ეროვნულ და რეგიონულ დონეზე განხორციელებული სწორი სამართლებრივი ჩარჩოს – სავალდებულო ცალკეული შეგროვების სქემების, პასუხისმგებლობის ეფექტური გაფართოებული სქემების და გადამუშავების მიზნების კომბინირების გზით – და ზედა ნაწილის ამბიციური ადგილობრივი სტრატეგიის მიღებით ნარჩენების იერარქიის სხვადასხვა სტიმულირების საშუალებით, როგორიცაა Pay-As-You-Throw სისტემა.
დაბოლოს, მაშინაც კი, როდესაც სწორი წამახალისებელი წახალისება შეიქმნა, ძალზე მნიშვნელოვანია შეზღუდოს წვდომა საზიანო ვარიანტებზე, როგორიცაა ნარჩენების დაწვა და მესამე ქვეყნებში გადაზიდვა, ფინანსური ზომების ან სამართლებრივი შეზღუდვების საშუალებით, ყურადღების მიქცევისა და შეცვლის მიზნით. დინების მიმართულებით
სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, პლასტიკური კრიზისი არ არის მხოლოდ ნარჩენების დამუშავება და ტექნიკური გადაწყვეტილებები. ეს რთული საკითხია, რომელიც მოიცავს ეკონომიკურ, სოციალურ და ეკოლოგიურ საკითხებს მთლიანი მიწოდების ჯაჭვის გასწვრივ. ასეთი საკითხისთვის, ჩვენ გვჭირდება ჰოლისტიკური გადაწყვეტილებები, რომელთა პირველი მიზანი უნდა იყოს ჩვენი წარმოებისა და მოხმარების წესების გადახედვა და განახლება.
ჯოან მარკ სიმონი – Zero Waste Europe- ის აღმასრულებელი დირექტორი
პიერ კონდამინი – ნულოვანი ნარჩენების ევროპაში ნარჩენების პოლიტიკის ოფიცერი
ჯასტინ მაილო – ნულოვანი ნარჩენების ევროპაში მოხმარებისა და წარმოების კამპანია და Rethink Plastic Alliance- ის პოლიტიკის კოორდინატორი
friendsofeurope.org
Last Updated on 24 ივლისი, 2021
